1/2
Toon alle beelden
Sluiten
Binnenkort verhuizen we de eerste collectieobjecten naar de Erfgoedfabriek, de start van een grote verhuis van onze rijke collectie naar het nieuwe, state-of-the-art depot. In dat depot zitten verschillende prachtige en boeiende collectie-objecten opgeslagen die om verschillende redenen niet worden getoond in onze musea, maar die we graag in de spotlights zetten in deze blog. Vandaag hebben we het over een bijzondere verzameling uit de collectie van Raakvlak: Merovingische grafgiften.
De collectie van Raakvlak (de archeologische dienst van Brugge en Ommeland) gaat terug tot de 19e eeuw. De eerste stappen van de collectie worden gezet door de Société Archéologique de Bruges (Oudheidkundig Genootschap van Brugge), opgericht in 1865. Die vereniging verzamelde verschillende archeologische objecten, die tot vandaag deel uitmaken van onze collectie. Die deelcollectie noemen we de 'Oude Collectie'.
Een belangrijke pionier in de archeologie uit die tijd is de Brugse Baron Gillès de Pélichy. Hij ontdekt in de periode van 1893 tot 1899 enkele boeiende archeologische resten in Emelgem (Izegem) tijdens ontzavelingswerken. De site blijkt een schat aan archeologische vondsten te bevatten, waaronder een Gallo-Romeins en een Merovingisch grafveld. Laten we dieper ingaan op die Merovingische vondst.
In tegenstelling tot Romeinse soldaten worden Merovingische krijgers wel begraven met hun eigen wapenuitrusting. Dat maakt de vondst van zo'n grafveld extra boeiend. Zo trof Pélichy lanspunten, messen, umbo's (schildknoppen) en scramasaxen aan in de mannelijke graven. Een scramasax is een kort zwaard (soms ook een groot mes genoemd) dat op drie manieren kan worden gebruikt. Het heeft een scherpe kant om te snijden, een platte kant om te slaan en een punt om te steken. Bij die uitrusting hoort vaak ook een prachtige gordelgesp, voorzien van een damascering. Dat is versiertechniek waarbij de gesp met goud of zilver wordt ingelegd.
In de vrouwengraven vonden de archeologen destijds prachtige halssnoeren met kralen in amber (barnsteen), gekleurde glaspasta en zelfs bergkristal. Wist je dat barnsteen een bijzondere betekenis had? In zijn schriftelijke koninklijke verordeningen (capitularia) schreef Karel de Grote dat vrouwen barnsteen droegen als talisman tegen onvruchtbaarheid.
Halssnoeren © Raakvlak
Gordelgespen © Raakvlak
In de graven die werden blootgelegd door Pélichy werden ook potten en bekers gevonden. De Merovingers begroeven hun doden met eten. Die proviand vergemakkelijkte de reis naar het dodenrijk. De aardewerken potten en bekers hebben een kenmerkende biconische vorm. Die symmetrische vorm van de boven- en onderkant is erg typisch voor de Merovingische periode en kennen we vooral uit grafvondsten. De potten werden voorzien van stroken met versieringen, gemaakt met stempels, kammen of kartelwieltjes. Versierde stroken werden afgewisseld met gladde stroken.
© Raakvlak
Merovingische grafvelden worden maar zelden aangetroffen. De vondst in 1893-1899 was dan ook heel bijzonder en tot vandaag erg waardevol voor onze collectie. De collectiestukken die toen in Emelgem in het Merovingisch grafveld werden aangetroffen, zijn nog steeds de talrijkste en best bewaarde objecten in onze collectie uit die korte geschiedkundige periode. En ook al werden de metaalvondsten toen op een manier gerestaureerd die vandaag achterhaald is, ze blijven een stille getuige van de prachtige edelsmeedkunst van de Merovingers. We zijn dan ook verheugd dat deze verzameling binnenkort een mooi plekje krijgt in ons nieuw depot in de Erfgoedfabriek.
Tekeningen van enkele vondsten uit het Merovingisch grafveld van Emelgem, uit: MATTHYS André 1975: Middeleeuwse verzamelingen van het Gruuthuse Museum (Brugge), in: Oudheidkundige repertoria, reeks B: De verzamelingen, X, Brussel.
