Sluiten
In de aanloop naar de opening van een nieuwe collectiehub in BRON als onderdeel van de kunstsite BRUSK, zet Musea Brugge volop in op de digitale ontsluiting van haar verzamelingen. ‘Hub! Van depot tot digicollectie’ (2021-2023) was naast ‘Verrijk de kijk op Brugge’ (2020-2021) en ‘Leerling-Meester’ (2022-2023) een groot registratieproject van het Prentenkabinet.
Met de opening van BRUSK in 2025 verwelkomt Musea Brugge een nieuwe tentoonstellingshal voor tijdelijke expo’s en state-of-the-art depots voor de meest kwetsbare collecties. Het aanpalende BRON zal naast werkruimtes voor de conservatoren van Musea Brugge ook de museumbibliotheek en een consultatieruimte voor werk op papier huisvesten.
Musea Brugge wil in de nieuwe collectiehub een optimale dienstverlening voor collectieonderzoek faciliteren. Via een digilabo zal op termijn de volledige collectie van de Musea digitaal te raadplegen zijn. De originele werken van het Prentenkabinet zullen er – als enige deelcollectie van Musea Brugge – uit het depot kunnen worden opgevraagd voor onderzoek in de consultatieruimte.
De deelverzameling kunstwerken op papier is met ca. 20 000 objecten na de collectie Volkskunde de grootste van Musea Brugge. Ze wordt beheerd in het Prentenkabinet dat momenteel gehuisvest is in de Mariastraat. Deze collectie groeit nog steeds snel aan met belangrijke individuele aanwinsten en groepen kunstwerken. Sinds 2013 wordt er actief ingezet op deze fragiele en verscholen collectie door wetenschappelijk onderzoek van de eigen staf, met als resultaat onder meer een reeks tentoonstellingen in het Arentshuis. Jaarlijks ontvangt het Prentenkabinet wetenschappers en erfgoedliefhebbers voor onderzoek naar de originele stukken en regelmatig worden werken in bruikleen gevraagd door musea in binnen- en buitenland.
Het project ‘Hub! Van depot tot digicollectie’ zette actief in op registratie, digitalisering en ontsluiting van voornamelijk prenten en tekeningen, zowel los als in albums bewaard. Hiermee wordt een belangrijke stimulans gegeven aan de uitbouw van de nieuwe collectiehub, zowel fysiek als digitaal.
Het project omvatte twee grote deelcollecties, namelijk de geschonken prentenverzameling Guy Van Hoorebeke en de tekeningencollectie van de Stichting Jean van Caloen, in langdurige bruikleen bij Musea Brugge. De prentenverzameling bestaat uit meer dan 3100 prenten van de zestiende eeuw tot en met hedendaagse grafiek met werken van o.a. Pieter Bruegel de Oude, Ensor en Alechinsky. Vanwege de omvang kon de aanwinst niet meteen volledig geregistreerd worden en wordt er via het huidige project een inhaalbeweging gemaakt.
Daarnaast boog Musea Brugge zich binnen een collegagroep met Museum M Leuven, Museum Hof van Busleyden, Openbare Bibliotheek Brugge, KU Leuven Bibliotheken – Dienst Digitalisering en Museum Plantin-Moretus over het opstellen van een richtlijn voor het registreren en digitaliseren van albums. Daarvoor werden een aantal uiteenlopende albums (met o.a. prenten, tekeningen en foto’s, los en ingeplakt, met en zonder tekst) geselecteerd. Musea Brugge engageerde zich om deze gevarieerde testcases uit haar collectie te registreren en digitaliseren en aan de hand van dit proces een duurzame werkwijze op te stellen. De uitwerking van dit onderdeel resulteerde in een publicatie op CEST, de cultureelerfgoedstandaardentoolbox.
In de internationaal georiënteerde collectie van prenthandelaar Guy Van Hoorebeke zitten tal van parels, van vroeg 16e-eeuwse prenten van Lucas van Leyden tot werk van de Franse hedendaagse kunstenaar Erik Desmazières (°1948). Toen Van Hoorebeke in 1979 begon met zijn zaak, legde hij meteen de lat hoog door de aankoop van prenten uit de beroemde reeks portretten van gekroonde hoofden, militairen, geleerden en kunstenaars uit de Iconographie van Antoon van Dyck (1599-1641). De nadruk lag steeds op oude prenten, maar hij slaagde er ook in om belangrijke ensembles te verzamelen van moderne kunstenaars, zoals Mortimer Menpes (1860-1938) en Jules de Bruycker (1870-1945). Van Hoorebeke verzamelde razendsnel en deed aankopen op belangrijke veilingen, zoals die van de hertogen van Devonshire en van de Fürst zu Fürstenberg. Prenten uit zijn handel raakten wereldwijd verspreid. Toen hij in 2004 stopte met zijn zaak, wijdde hij zich volledig aan zijn persoonlijke grafiekverzameling, die in 2014 een bestemming kreeg bij Musea Brugge. Bekijk de prentenverzameling Van Hoorebeke online.
Musea Brugge had het grote genoegen om de collectie tekeningen van de Stichting van Jean van Caloen in 2022 in beheer te mogen ontvangen. Deze verzameling bevat wel meer dan 1900 unieke tekeningen en 44 schetsboeken. De tekeningen dateren van de 16de tot en met de 20ste eeuw en de collectie bevat veel topwerken uit de Belgische en Nederlandse, maar ook Franse en Italiaanse scholen. Een aantal tekeningen hebben ook een band met Brugge of andere werken die reeds in het Prentenkabinet aanwezig zijn. Tussen 17 en 22 mei vond reeds een kleinschalige tentoonstelling plaats van zeven topwerken uit de collectie. De tekeningen werden in het kader van dit project digitaal gecatalogiseerd en geïnventariseerd. Aansluitend zullen de werken spoedig (2024) online ontsloten worden op onze website, zodat ze voor iedereen toegankelijk en doorzoekbaar worden. Bekijk de tekeningen van de Stichting Jean van Caloen online.
Tijdens het registratieproces werd telkens aandacht besteed aan de conservatie van de werken op papier. Ze werden voorzien van zuurvrije passe-partouts of omslagen en indien nodig geplaatst in zuurvrije dozen. Waar nodig werden behandelingen uitgevoerd, zoals droogreiniging, stabilisatie en het verwijderen van tape- en lijmresten. Deze conservatorische maatregelen waren essentieel om het verval van de objecten tegen te gaan en ze veilig te stellen voor de toekomst.
Registratie van de werken op papier ging telkens hand in hand met het digitaliseren. Een externe fotograaf werd ingeschakeld om de werken te fotograferen volgens de Metamorfoze light richtlijnen. Gedurende drie jaar werden er per jaar 10 dagen gereserveerd voor de fotografie in het Prentenkabinet van Musea Brugge. Hierbij werd gebruik gemaakt van een variabele cameraopstelling die geschikt was voor de variatie in afmetingen van de objecten. De gedigitaliseerde beelden werden opgeslagen in het Digital Asset Management systeem van Musea Brugge en werden integraal beschikbaar gesteld via IIIF. Hiermee kunnen de objecten online worden bekeken en doorbladerd, toegankelijk voor een breed publiek. Neem een kijkje op de faro projectpagina voor meer details over de digitalisering en ontsluiting van de werken.
Het project ‘Hub! Van depot tot digicollectie’ kwam tot stand met steun van de Vlaamse Overheid, die Vlaamse erfgoedinstellingen voorziet van subsidies voor inhaalbewegingen op het vlak van digitale collectieregistratie. De Vlaamse vzw meemoo, het expertisecentrum voor digitaal cultureel erfgoed in Vlaanderen en Brussel, stuurt alle projecten die een subsidie toegewezen kregen aan en stelt eveneens haar ervaring ter beschikking.
Wil je ook meer weten over het project 'Verrijk de kijk op Brugge?' Klik dan hier.
