Fermer

My heart belongs to... een kostbaar hartjuweel

Een Vlaams hart is één van de meest verspreide juwelen in Vlaanderen. Het wordt aan de kerk geschonken in het kader van de Mariadevotie. Op het eind van de 18de en aan het begin van de 19de eeuw wordt dit juweel ook door kinderen aan hun moeder geschonken, meestal op de verjaardag of op Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart op 15 augustus.

Het Bezoek
Detail schilderij Th. Boeyermans, Het bezoek, 17de eeuw, KMSKA, Art in Flanders – Dominique Provost

Met symboliek overladen, betaalbaar en in grote getale aangemaakt en gecommercialiseerd. Dat zijn de ‘Vlaamse harten’. Een Vlaams hart bestaat uit 3 delen die elk afzonderlijk kunnen bewegen. Het hart, de krans en de bekroning. De centrale steen stelt het hart van Maria voor. Deze steen wordt in een hartvorm omringd door 10 kleinere. Deze 10 steentjes stellen de 10 deugden van Maria voor. De krans rondom is uitgewerkt in een rozen- of leliepatroon, dit stelt de reinheid en de maagdelijkheid van Maria voor.

De bekroning kan verschillen, soms is het een kroon, maar zoals hier gaat het over een zogenaamde trofeevorm. De bekroning bestaat uit een pijlenkoker, een boog en een toorts, de attributen van cupido, symbool van de liefde. Het juweel wordt meestal als broche gedragen, maar kan ook als hanger aan een lint worden gedragen.

BMG 2001
Hartjuweel, Gruuthusecollectie Musea Brugge, foto Dominique Provost
FOTO Monstrans KIKIRPA
Aloysius Haan, Monstrans met Vlaamse harten, 1921 (Vlaamse harten 18de eeuw), Sint-Pauluskerk Antwerpen – copyright: KIKIRPA

Het rankwerk en de takken wordt gezaagd uit een zilveren plaatje. De achterkant van dit juweel is vlak. De diamantjes zijn splijtschilfers. Tot 1905 is er geen manier om diamant, de hardste steen ter wereld, te zagen. De grotere schilfers kunnen wel wat bijgeslepen worden.

Een Vlaams hart is één van de meest verspreide juwelen in Vlaanderen. Het Vlaams hart wordt aan de kerk geschonken in het kader van de Mariadevotie. De harten worden soms aan Mariabeelden gehangen, verschillende harten aan 1 ketting worden een broederschapsketting of ze worden aan een monstrans gehangen.

De Antwerpse Ommeganck DIVA

Op het eind van de 18de en aan het begin van de 19de eeuw wordt dit juweel ook door kinderen aan hun moeder geschonken, meestal op de verjaardag of op Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart op 15 augustus. Op deze laatste dag wordt in sommige streken moederdag gevierd.

Deze traditie verspreidt zich volgens een legende vanuit Antwerpen over de hele Zuidelijke Nederlanden. Antwerpen is dan al een diamantstad. Toch is de exacte oorsprong van dit mooie juweel onbekend.

Leuk detail, in Frankrijk wordt dit juweel ‘un coeur Liégios’ genoemd, een ‘Luiks hart’ dus. Terwijl in Luik gesproken wordt over ‘un coeur flamand’, een ‘Vlaams hart’ dus.

De traditie om moederdag te vieren op de tweede zondag van mei komt overgewaaid uit de Verenigde Staten in het begin van de 20ste eeuw. Het is president Woodrow Wilson die in 1914 gehoor geeft aan een algemene oproep voor een internationale dag in het teken van moeder en de vrede. Moederdag valt dit jaar op zondag 10 mei.