Welkom in het Gruuthusemuseum. Dit stadspaleis stamt uit de 15de eeuw, toen Brugge een wereldstad was. Het is genoemd naar zijn beroemdste bewoner: Lodewijk van Gruuthuse, een schatrijk edelman en topadviseur van drie Bourgondische hertogen.

In de loop der tijden onderging dit gebouw grote veranderingen. Sinds eind 19de eeuw is het een museum, dat onderdak biedt aan een rijke verzameling objecten. Die zijn niet alleen prachtig om naar te kijken, ze vertellen ook verhalen. Over ruim vijf eeuwen stadsgeschiedenis. Over de mensen die hier woonden en werkten. Over hoe Brugge zichzelf zag, en door anderen gezien wilde worden.

Het devies van Lodewijk van Gruuthuse luidde: ‘Plus est en vous’. Zo is het ook met dit museum: onze collectie heeft meer te vertellen dan je zou denken. We wensen je een boeiende ontdekkingstocht.

Welkom in het Gruuthusemuseum! Dit is een maquette van de hele site. Zie hoe dit gebouw zich nestelt tegen de Onze-Lieve-Vrouwekerk. In de 15de eeuw is het een indrukwekkend Bourgondisch stadspaleis. Lodewijk van Gruuthuse, en eerder al zijn vader, laten dat bouwen, op een groot familiedomein.

In deze zaal maak je kennis met Lodewijk. Straks kijk je vanuit zijn bidkapel binnen in de kerk. Zoals hij en zijn vrouw, Margareta van Borsele, ook al deden.

Later, in de jaren 1600, komt er in het oude stadspaleis een Berg van Barmhartigheid, of pandjeshuis. In het Latijn: Mons Pietatis: mensen in geldnood geven hier bezittingen in pand, in ruil voor geld.

We maken een sprong door de tijd. Kort voor 1900 begint voor het vervallen paleis een nieuw leven: de stad Brugge maakt er een museum van, pal in het stadscentrum, in een gebouw uit Brugges toptijd: de 15de eeuw! Het Bourgondische stadspaleis van ooit wordt ingrijpend gerestaureerd en krijgt zijn grandeur terug, in de Brugse stijl van de late jaren 1800: de neogotiek.

Architect Louis Delacenserie laat zich inspireren door vergelijkbare gebouwen en door bouwheer Lodewijk van Gruuthuse. Kijk naar de balk aan het plafond: daar zie je de ineengestrengelde letters L en M, van Lodewijk en Margareta, zijn vrouw. De margrietjes verwijzen naar haar naam. Je ontdekt er Lodewijks wapenschild én zijn Franse levensmotto, ook de leuze van het museum: Plus est en vous. Ook in andere zalen ontdek je straks sporen van Lodewijk en Margareta.

Recent hebben we de museumsite weer bij de tijd gebracht, met onder meer een nieuw Paviljoen. Geniet van je bezoek!

Dit is de Bruggeling Lodewijk van Gruuthuse, bouwheer van dit Bourgondische stadspaleis uit de 15de eeuw. Hij verwelkomt ons, in het museum dat naar zijn familie is genoemd. Lodewijk houdt een bidsnoer in zijn handen. Waarschijnlijk is dit de rechterhelft van een tweeluik. Links zat vermoedelijk Maria met het kind Jezus.

Plus est en vous, staat onderaan. ‘Haal het beste uit jezelf’, ‘Heb ambitie’. Lodewijks levensmotto is de leidraad van het museum. De voorwerpen die je zult zien tonen het beste van zichzelf. We hebben het over hun schoonheid, het talent van de makers, de ambitie van opdrachtgevers, hun belang voor Brugge…

Maar: wie is deze Lodewijk van Gruuthuse, op dit portret een vijftiger of zestiger? Zijn familie werd schatrijk door de verkoop van gruut, een kruidenmengeling voor bij het bierbrouwen. Later innen de Gruuthuses taksen op de invoer en het brouwen van de meeste biersoorten. Lodewijk bezit ook heerlijkheden, waar de gronden en belastingen hem heel wat opbrengen.

Kijk naar Lodewijks hals: hij draagt de ketting van de Orde van het Gulden Vlies, de hoogste ridderorde in de Bourgondische Nederlanden. Want de edelman Lodewijk behoort tot de top van de samenleving. Hij maakt deel uit van de dichte entourage van de Bourgondische hertogen, van kindsbeen af. Zij houden onder meer hof in Brugge, een ambitieuze stad van Europees belang.

Plus est en vous: dat geldt ook voor veel Bruggelingen uit Lodewijks tijd. Met hen en hun ambities maak je kennis op de gelijkvloerse verdieping.

Op dit stadsplan ontdek je de hoofdrolspeler van het Gruuthusemuseum: Brugge! Alle objecten vertellen verhalen over deze stad en haar mensen, van de Bourgondische tijd tot begin 20ste eeuw. Goed voor meer dan 500 jaar. De collectie is een verzameling topstukken. Prestigeobjecten, gemaakt in of voor de stad, voor mensen uit de toplaag.

Terug naar dit plan van na 1546. Het is geschilderd in opdracht van het stadsbestuur en oorspronkelijk was het maar liefst vijf meter breed, met buurgemeenten Damme en Sluis erbij. Zeg maar: van Brugge tot de zee. Alleen de stadskern bleef bewaard.

Op het plan zie je ook een weergave in perspectief van belangrijke gebouwen: het stadhuis, het belfort, belangrijke kerken en kloosters, de natiehuizen… En kijk hoe, buiten de dubbele walgracht met zijn stadspoorten, waterlopen Brugge verbinden met de zee en het hinterland. Rond 1550 zijn dat deels nieuwe verbindingen. Ze zijn aangelegd omdat Brugge steeds moeilijker bereikbaar wordt via het Zwin, de zeearm die de stad verbindt met de Noordzee. Brugge dreigt afgesloten te worden van de zee!

Vandaar de nieuwe kanalen, met de bijbehorende bruggen en sluizen. Ze moeten de handel veiligstellen. Water is Brugges troef en de bron van zijn welvaart, in de middeleeuwen en later.

Je ontdekt in deze zaal nóg een stadsgezicht, op het schilderij met de knielende familie op de twee luiken. Ook daar zie je op de achtergrond Brugges skyline, met de belangrijkste torens: het belfort, de verdwenen Sint-Donaaskerk, de Onze-Lieve-Vrouwekerk hier vlakbij. Het knielende gezin is de Spaans-Vlaamse handelaarsfamilie Pardo, die tot Brugges elite behoort.

Brugge is in hun 15de eeuw een welvarende wereldstad: met prachtige gebouwen zoals dit stadspaleis, met kleurrijke spektakels en stoeten, en met veel kunst. Daar maak je in de volgende zalen op deze verdieping kennis mee.

Het Gruuthusepaleis werd eind 19de eeuw gerestaureerd door Louis Delacenserie, de Brugse stadsarchitect. Die creëerde meteen een heel nieuw interieur in neogotische stijl. Zo ontwierp hij verschillende rijkelijk versierde schouwen. De schouw in de erezaal staat vol elementen die verwijzen naar Lodewijk van Gruuthuse (ca. 1427-1492), een van de oorspronkelijke bouwheren van het paleis in de 15de eeuw. Delacenserie haalde zijn inspiratie uit middeleeuwse voorbeelden.